Prezentujemy zapis debaty w Sejmie RP na temat uchwały o ustanowieniu roku 2012 Rokiem Janusza Korczaka:

Poseł Sprawozdawca Urszula Augustyn:

Wysoka Izbo! Zacznę, szanowni państwo, od tego, że z inicjatywą ogłoszenia roku 2012 Rokiem Janusza Korczaka wyszedł rzecznik praw dziecka, składając stosowny wniosek na ręce marszałka Sejmu w maju, a następnie w październiku 2010 r.
Dzisiaj w Warszawie w ramach polskiej prezydencji odbywa się spotkanie rzeczników praw dziecka krajów członkowskich. Bardzo się więc cieszę, że właśnie dzisiaj w polskim Sejmie prezentujemy propozycję uchwały ogłaszającej rok 2012 Rokiem Janusza Korczaka. W sierpniu przyszłego roku minie bowiem siedemdziesiąt lat od śmierci Starego Doktora.

Henryk Goldszmit, bo tak brzmiało jego prawdziwe nazwisko, to prekursor walki o prawa dziecka, twórca nowoczesnego antyautorytarnego systemu wychowania, opartego na różnych formach dziecięcego samorządu, lekarz z wykształcenia i zawodu, pisarz z talentu, wychowawca i pedagog z powołania i wyboru, w latach 1912–1942 dyrektor warszawskiego Domu Sierot dla dzieci żydowskich, od 1919 r. współorganizator Naszego Domu dla dzieci polskich, wykładowca w Państwowym Instytucie Pedagogiki Specjalnej, współpracownik wielu pism, założyciel „Małego Przeglądu” – pierwszego czasopisma redagowanego wraz z dziećmi, autor popularnych pogadanek radiowych, czyli „Gadaninek Starego Doktora”. Napisał m.in. „Jak kochać dziecko”, „Prawo dziecka do szacunku”, „Króla Maciusia Pierwszego”, chyba ukochanego przez wszystkie dzieciaki i ich rodziców, „Króla Maciusia na wyspie bezludnej” i jeszcze kilka innych pozycji.

Miłość do dzieci i wierność swoim przekonaniom przypieczętował własnym życiem. Mimo szansy opuszczenia getta w 1942 r. pozostał ze swymi podopiecznymi i zginął wraz z nimi wywieziony do niemieckiego nazistowskiego obozu zagłady w Treblince.
Pedagogika Janusza Korczaka jest niezwykle rzadko spotykanym w literaturze pedagogicznej typem liberalnej rodzimej refleksji o wychowaniu, ufundowanej na idei sumienia i autoodpowiedzialności. Stanowi ona dość ostrożny i uwolniony od wszelkiego moralizmu typ myślenia o tym, jak pedagodzy powinni postępować wobec wychowanków, by nie naruszyć wzajemnego prawa do wolności i godnego życia.

Radykalizm w myśleniu Korczaka, konsekwencja w działaniu oraz miłość w odczuwaniu wzajemnych relacji z dziećmi stworzyły niepowtarzalną koncepcję nowego wychowania, której istotą jest poszukiwanie gwarancji dla ludzkiej, a nade wszystko dziecięcej wolności i dla sensu ludzkiego życia. Podkreślenia wymaga, że myśl Janusza Korczaka legła u podstaw ideowych Konwencji o prawach dziecka, najważniejszego i najbardziej powszechnego dokumentu prawa międzynarodowego chroniącego praw dziecka, a uchwalonego z polskiej inicjatywy przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych w 1989 r.

Na szczególną uwagę zasługuje fakt, że Rok Janusza Korczaka zapowiada się jako prawdziwy rok praw dziecka. Będzie w nim miało miejsce szereg ważnych wydarzeń związanych z ochroną praw dziecka, między innymi otwarcie do podpisania Protokołu fakultatywnego do Konwencji o prawach dziecka, ustanawiającego mechanizm skargowy, wdrożenie nowego programu Rady Europy dotyczącego praw dziecka na lata 2012–2015, ratyfikacja przez Polskę Konwencji Rady Europy o ochronie dzieci przed seksualnym wykorzystywaniem i niegodziwym traktowaniem w celach seksualnych, upowszechnianie wytycznych Rady Europy w sprawie sądownictwa przyjaznego dzieciom.

Rząd, a także instytucje państwowe i organizacje pozarządowe przewidują liczne przedsięwzięcia służące promocji życia i twórczości Janusza Korczaka na skalę zarówno ogólnopolską, jak i międzynarodową. Mają one obejmować obszary związane z prawami dziecka, samorządnością dziecięcą, działalnością na rzecz dzieci, publicystyką, promocją i rozpowszechnianiem książek Janusza Korczaka, pedagogiką, medycyną, psychologią dziecięcą, promowaniem pozytywnego rodzicielstwa, resocjalizacją nieletnich i opieką nad dzieckiem trudnym.

W roku 2012 planowane są także: reaktywowanie Międzynarodowej Nagrody Literackiej im. Janusza Korczaka, ustanowienie Medalu za Zasługi w Obronie Praw Dziecka, nagrody nadawanej przez rzecznika praw dziecka, emitowanie monety Narodowego Banku Polskiego z okazji 70. rocznicy śmierci Janusza Korczaka, dedykowanie Januszowi Korczakowi Warszawskich Targów Książki oraz specjalne ekspozycje, odczyty, widowiska na międzynarodowych targach książki w Moskwie i we Frankfurcie, organizacja Międzynarodowego Kongresu Korczakowskiego w Warszawie, promowanie idei Janusza Korczaka poprzez sieć polskich placówek dyplomatycznych, organizacja 16 konferencji naukowych z udziałem dzieci i młodzieży, organizacja obchodów 45-lecia Orderu Uśmiechu dedykowanych Januszowi Korczakowi, a także organizacja ogólnopolskiej akcji profilaktycznej dla młodzieży pn. „Przystanek Korczak”. Planuje się również szereg wydarzeń naukowych poświęconych prawom dziecka w kontekście europejskim. Podejmowane są działania mające na celu zorganizowanie sesji Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy z udziałem dzieci.

Janusz Korczak, jego praca, idee, osiągnięcia wychowawcze, społeczne i literackie w sposób szczególny zasługują na uhonorowanie przez Wysoką Izbę uchwałą o ustanowieniu roku 2012 rokiem jego imienia i pedagogicznych idei. Rok Janusza Korczaka przyczyni się do promocji najszlachetniejszych osiągnięć polskiej myśli pedagogicznej, medycznej, prawnej, podkreśli wkład Polski w międzynarodowe dzieło ochrony praw człowieka, uwypukli najbardziej pozytywne aspekty integracji społeczeństwa polskiego i społeczności międzynarodowej wobec wypracowanych w naszym kraju koncepcji. Nade wszystko ma szansę stać się pretekstem do działań dla dobra dzieci na całym świecie i refleksji nad odpowiedzialnością za wychowanie kolejnych pokoleń Polaków.

Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Mam wielką przyjemność i wnoszę o ustanowienie roku 2012 Rokiem Janusza Korczaka. Cieszę się tym bardziej, że – mam nadzieję – Wysoka Izba podejmie tę uchwałę jeszcze na tym posiedzeniu, a to posiedzenie, jak wspomniałam, jest jednocześnie posiedzeniem rzeczników praw dziecka z Unii Europejskiej właśnie w Warszawie. Dziękuję bardzo. (Oklaski)

Poseł Małgorzata Kidawa-Błońska w imieniu Klubu Parlamentarnego Platforma Obywatelska:

Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Klub Platforma Obywatelska z wielką satysfakcją przyjmuje inicjatywę ogłoszenia roku 2012 Rokiem Janusza Korczaka. Korczak jest prekursorem działań na rzecz praw dziecka. Pierwszy podjął działania w zakresie resocjalizacji młodych ludzi, stworzył pierwsze programy opieki nad dziećmi trudnymi, ogniska, a także wzorcowy dom dziecka. Był nie tylko wspaniałym pedagogiem, wychowawcą i lekarzem, ale także pracował w radiu, tworząc specjalne audycje w obronie praw dziecka. Do kanonu literatury wpisany został „Król Maciuś Pierwszy”. Wszyscy znają wojenne losy Janusza Korczaka i jego wychowanków oraz ich drogę z getta do komory gazowej w Treblince. Zawsze był z dziećmi, szanował je i dbał o przestrzeganie ich praw. Mam nadzieję, że Rok Janusza Korczaka przyczyni się do promocji najszlachetniejszych idei myśli pedagogicznej i spowoduje, iż w tym roku będziemy wyjątkowo dużo myśleli o dzieciach. Dziękuję bardzo. (Oklaski)

Poseł Jan Dziedziczak w imieniu Klubu Parlamentarnego Prawo i Sprawiedliwość:

Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Mam zaszczyt zaprezentować stanowisko klubu Prawo i Sprawiedliwość wobec uchwały mówiącej o dorobku Janusza Korczaka. To wielki zaszczyt, zwłaszcza że sam jestem wychowawcą młodzieży, instruktorem harcerskim i bardzo istotna jest dla mnie myśl wychowawcza Janusza Korczaka. W gronie wychowawców młodzieży wielokrotnie dyskutowaliśmy o dorobku wychowawczym Janusza Korczaka. Te rozmowy były niezwykle gorące i interesujące. Na pewno miał on duży wkład w myśl pedagogiczną dotyczącą wychowania dzieci, i to nie tylko w naszym kraju, ale również na całym świecie. I o tym chciałbym powiedzieć.

Janusz Korczak bardzo wiele mówił o czasach, w których żył. Postać Janusza Korczaka pokazuje, jaka była sytuacja środowisk żydowskich w okresie II Rzeczypospolitej. Przypomnę, że Janusz Korczak był polskim patriotą, oficerem Wojska Polskiego, osobą, która utożsamiała się z niepodległą Rzeczpospolitą Polską. Łamie to wiele stereotypów, które są w tej chwili prezentowane na temat naszego państwa, na temat sytuacji wewnątrz naszego państwa przed II wojną światową.

Janusz Korczak padł ofiarą zbrodni nazistowskich Niemiec, jakie były na terenie Polski, zbrodni niemieckiej. Śmierć Janusza Korczaka, tego wybitnego wychowawcy, wybitnego pedagoga, oficera Wojska Polskiego i polskiego patrioty, pokazuje nam, jak bardzo Rzeczpospolita Polska traciła elity w czasie II wojny światowej, jak wielu wartościowych obywateli mielibyśmy, gdyby nie potworny, mroczny okres II wojny światowej. Janusz Korczak jest osobą, z której możemy być dumni jako Rzeczpospolita Polska.

Bardzo dobrze, że o Januszu Korczaku jako Polaku, oficerze Wojska Polskiego będziemy mówić w placówkach za granicą, że będziemy słusznie się nim chwalić jako Rzeczpospolita, bo dorobek Janusza Korczaka ma charakter daleko wybiegający poza granice Polski, a to, że był to obywatel polski, że był to oficer Wojska Polskiego jest tym bardziej powodem do dumy dzisiejszych obywateli Rzeczypospolitej.

Klub Prawo i Sprawiedliwość będzie popierał przyjęcie tej uchwały. Dziękuję bardzo. (Oklaski)

Poseł Tadeusz Sławecki, Klub Parlamentarny Polskie Stronnictwo Ludowe:

Panie Marszałku! Wysoka Izbo! To jest trzeci z wielkich Polaków rekomendowanych dzisiaj na tej sali, który będzie uhonorowany uchwałą polskiego Sejmu w sprawie ustanowienia roku 2012 Rokiem Janusza Korczaka. Oczywiście mój klub będzie głosował za tą uchwałą. Nie będę powtarzał informacji o tej postaci i jej dorobku, które zostały już przekazane. Bezsprzecznie nie ma na tej sali osoby, która negowałaby osiągnięcia pedagogiczne, o których mówiono, ale również postawę tego człowieka, który nie wyparł się swoich ideałów, podobnie zresztą jak wielu innych wielkich Polaków. Muszę tu podać przykład z własnej miejscowości – harcmistrza Michała Stefana Lisowskiego, którego imię nosi moje gimnazjum. Z grupą 12 harcerzy również został rozstrzelany w 1940 r. Tak jak Korczak miał możliwość ucieczki, ale z tego nie skorzystał. To pokazuje naszych wielkich bohaterów, którzy czynem i swoim życiem starali się być wierni swoim ideałom. Chciałbym również wyrazić satysfakcję, jako że zawsze nasuwa się pytanie, co wynika z ustanowienia roku wybitnej postaci. Ano, po pierwsze, ogromne zainteresowanie instytucji państwowych, przede wszystkim rzecznika praw dziecka, ale również ministerstwa edukacji.

W uzasadnieniu do projektu uchwały jest mowa o ogromnej liczbie różnych działań podejmowanych w celu upamiętnienia zarówno tej postaci, jak i jej dzieła. Stąd chciałbym tylko raz jeszcze poprzeć tę ideę i życzyć realizacji tych ambitnych zadań, których celem jest propagowanie właśnie osoby Janusza Korczaka i jego dzieła. Dziękuję bardzo. (Oklaski)

Poseł Zbigniew Wojciechowski, Klub Parlamentarny Polska Jest Najważniejsza:

Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Janusz Korczak był polskim pedagogiem, pisarzem, lekarzem, publicystą, działaczem społecznym, ale przede wszystkim dobrym człowiekiem. Henryk Goldszmit, bo tak naprawdę się nazywał, był prekursorem działań na rzecz praw dziecka i całkowitego równouprawnienia dziecka. Urodził się w 1878 r. w Warszawie w zasymilowanej rodzinie żydowskiej. Dyplom lekarza otrzymał w 1905 r., po wysłuchaniu 5-letniego kursu nauk medycznych i złożeniu obowiązującego egzaminu. Zginął wraz ze swoimi wychowankami, swoimi dziećmi, w komorze gazowej obozu zagłady w Treblince. Dla nich i dla następnych pokoleń stał się na zawsze symbolem dobrego ojca, dobrego człowieka.

Janusz Korczak to jedna z najodważniejszych postaci w polskiej historii. Razem ze Stefanią Wilczyńską założył i prowadził Dom Sierot. Gdy hitlerowcy postanowili wymordować wychowanków domu dziecka, Janusz Korczak miał możliwość uratowania swojego życia. Został jednak ze swoimi dziećmi, by towarzyszyć im do ostatniej chwili życia.

Jego działalność na rzecz dzieci i poprawy warunków ich życia jest dowodem wielkiej troski o los osób, które same nie potrafią o to walczyć. Był również oficerem Wojska Polskiego. Jego książka „Król Maciuś Pierwszy” po dziś dzień jest lekturą szkolną.
Proszę wybaczyć za wywód osobisty. Od wielu lat jestem patronem i przyjacielem Fundacji „Mali Szczęśliwi” im. Janusza Korczaka w Lublinie. Jestem z tego dumny. Życie i działalność Janusza Korczaka zasłu- guje na wielkie upamiętnienie przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej.

Klub Polska Jest Najważniejsza popiera ten projekt i będzie głosował za jego przyjęciem. Dziękuję bardzo. (Oklaski)

źródło: Sprawozdanie stenograficzne z posiedzenia Sejmu (sejm.gov.pl)